Έχω ταξιδέψει σχεδόν σε όλη την Ελλάδα. (Στην Παναγιά του Σουμελά δεν έχω πάει ακόμα). Και έχω βρεθεί και στην Τήνο δύο φορές, αλλά δεν θα ήθελα να εκφράσω γνώμη, γιατί υπάρχει κίνδυνος να παρεξηγηθώ.
Μπορεί να φανώ υπερβολικός, αλλά πουθενά αλλού στον ελληνικό χώρο δεν βιώνεται το θρησκευτικό συναίσθημα με τόση βαθιά εσωτερικότητα και τέτοια πραότητα και γλυκύτητα, απ’ ότι στη Μυτιλήνη. Περισσότερο και από το Άγιο Όρος, τολμώ να πω, διότι αφενός δεν βγαίνεις εκτός γραμμικού χωροχρόνου, όπως στο Περιβόλι της Παναγίας, αφετέρου διότι στο νησί η άλυσος του κύκλου των πιστών ενδυναμώνεται αφάνταστα από τις γυναίκες.
Αν ποτέ βρεθείτε εκεί τον Αύγουστο θα δείτε τις περισσότερες να μαυροφορούν για την Κοίμηση της Θεοτόκου. Και αν μπείτε στις εκκλησίες τους θα τις ακούσετε να ψέλνουν.
Ω, τι αποκάλυψη ήταν αυτή, όταν άκουσα το βυζαντινό μέλος τραγουδισμένο από γυναικεία φωνή. Ακόμα θυμάμαι την πρώτη φορά που βρέθηκα σε κυριακάτικη λειτουργία στο γυναικείο μοναστήρι του Αγίου Ραφαήλ με τις μοναχές να ψέλνουν και τις γυναίκες της Θερμής να κρατάνε το ίσο.
Ή όταν είχα πάει απόγευμα στον Μανταμάδο να προσκυνήσω τον Ταξιάρχη (ενώπιον της τρομερής εικόνας οποίου και οι γενναίοι, ου μην αλλά και οι αγνωστικιστές γονατίζουν) και άκουσα για πρώτη φορά ολόκληρο τον εσπερινό με μονωδία από μία και μόνη φωνή μίας εικοσάχρονης κοπέλας.
Χτες μόλις, μετά τον πρωϊνό καφέ στο Πανελλήνιο, το παλαιότερο καφέ στην πόλη, πήγα να ανάψω ένα κερί στον Άγιο Θεράποντα, όπου είχε σε κασέτα μονωδία από γυναικεία φωνή. Έμεινα κοντά μισή ώρα μαγεμένος και ακίνητος στο στασίδι.
Από μικρός αισθανόμουν δυσθυμία και ζαλάδα ακούγοντας τις αντρικές basso profunto φωνές στα ψαλτήρια. Από την Μυτιλήνη και μετά μου έγιναν ανυπόφορες. Μου είναι αδύνατον πια να ακούσω βυζαντινό μέλος από αντρική φωνή και επίσης κατάλαβα το λόγο για τον οποίον οι προπολεμικοί ρεμπέτες εμπιστεύονταν τα ομορφότερα τραγούδια τους σε γυναικείες φωνές. Είχαν αυτί οι άνθρωποι.
Ακούστε ξανά τα ρεμπέτικα τραγουδισμένα από τη Ρόζα Εσκενάζυ, την Στέλλα Χασκήλ, την Μαρίκα Παπαγκίκα, την Ιωάννα Γεωργακοπούλου, την Σωτηρία Μπέλλου (πριν πάθει την μεταφώνηση εκεί κάπου στα σαράντα της και «βραχνιάσει»), προσέξτε τη φωνή της Μαρίκας Νίνου στα τραγούδια του Τσιτσάνη και δεν θα τα ξανακούστε σε καμία άλλη εκτέλεση.
Όσο για την Αγιάσσο, ένα ορεινό χωριό της Λέσβου (φώτο), εκεί βρίσκεται ο μεγαλύτερος ναός του νησιού, αφιερωμένος στην Παναγία, όπου φυλάσσεται η εικόνα της από την Αγία Σιών. Η διαφορά με τα άλλα προσκυνήματα ανά την Ελλάδα είναι ότι οι κάτοικοι όλου του νησιού δεν την λογίζουν ως εκκλησία τους, αλλά την νιώθουν σπίτι τους. Με πόρτες που ΠΟΤΕ δεν κλείνουν. Πηγαίνουν όλοι με τα πόδια εκεί (ναι, με τα πόδια) τον15αύγουστο αλλά και όποτε το νιώθουν ανάγκη.
Μία συλλογική σκεπτομορφή, που αντιλαμβάνεται παρούσα την Θεία Πρόνοια μέσω του Ταξιάρχη και της Παρθένου. Χωρίς ακρότητες, δίχως επίδειξη. Ως φυσική κατάσταση. Αντίστοιχο εγρηγορός δεν έχω συναντήσει αλλού στην Ελλάδα.
Διαβαστε ακομα: