Γραφει ο Ηλίας Μπαζίνας
Ο Μανώλης Αγγελόπουλος ήταν και ΑΝΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΟΣ. Εκπρόσωπος ενός είδους, που δεν αναπαράγεται παρά μόνο κατ’ εξαίρεση. Όπως «αναντικατάστατοι» αποδεικνύονται και ο Καζαντζίδης και ο Μπιθικώτσης και η Μπέλλου. Άλλο οι διάφοροι «μιμητές» και τελείως άλλο να βρεθεί διάδοχος του μεγάλου.
Ειδικά για τους τσιγγάνους, ο Αγγελόπουλος ήταν πηγή περηφάνειας και φυλετικής ΚΑΤΑΞΙΩΣΗΣ. Για μια μειονότητα, όπως και να το κάνουμε, ένας γενικώτερα αναγνωρισμένος κορυφαίος καλλιτέχνης αποτελεί πολύ μεγάλο ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ. Της δίνει υπόσταση. Ας θυμηθούμε πως ο μεγάλος Χάρι Μπελαφόντε έβαλε κυριολεκτικά στο χάρτη την πατρίδα του, την Τζαμάικα με την ιδιαίτερη μουσική της.
Η κηδεία του Αγγελόπουλου κίνησε τη ζήλεια πολλών. Ακούστηκαν και κάτι μικροαστικές ηλιθιότητες, τύπου: «Αν ήταν ένας μεγάλος επιστήμονας, θα γινόταν τέτοιο κακό;». Ανασφάλεια αισθάνεται ο καθημερινός ανθρωπάκος, όταν του κλονίζεις μέσα του τις προκαταλήψεις του για το τι είναι μεγάλο και τι δεν είναι. Ανασφάλεια και μίσος. Όταν συνειδητοποιεί την προσωπική του ασημαντότητα. Σου λέει: «Γιατί κάνανε έτσι όλοι αυτοί; Για μένα, κανένας δεν θα κάνει έτσι. Γίνεται να ήταν μεγάλος ο γύφτος κι εγώ να μην είμαι;».
Τρομάρα σου, ανθρωπάκι! Λίγοι, ελάχιστοι, αξιώνονται την μεγαλοσύνη, που ο λαός αναγνώρισε και λάτρεψε στο πρόσωπο του ‘’Γύφτου’’. Ιδίως καλλιτέχνες, που είχαν κοινό με τον Αγγελόπουλο ΚΑΙ το «μεγάλος» ΚΑΙ το «εθνικός». Μορφές σαν την Βέμπο, φωνή ενός ΟΛΟΚΛΗΡΟΥ λαού, ενωμένου κάτω από μεγάλες ιστορικές συνθήκες.
Είναι δύσκολο να επαναληφθεί μια Βέμπο, και αντίστοιχος ήταν και ο τρόπος, που την αποχαιρέτησαν «οι Έλληνές της». Μορφές σαν τον θεϊκό Νίκο Ξυλούρη, σύμβολο ενός τόπου μεγάλης μοναδικότητας. Όποιος είδε τις στρατιές των Κρητίκαρων με τα στιβάνια και τους κεφαλόδεσμους, και ποτάμια τα δάκρυα στα σκαμμένα, δωρικά πρόσωπα, να μοιρολογούν τον Νίκο, κατάλαβε ότι εδώ συντελείται κάτι αρχαιότερο από τον Όμηρο, κάτι που δεν μοιάζει με τίποτα άλλο.
Αυτό ήταν και το χαρακτηριστικό του αποχαιρετισμού του Μανώλη Αγγελόπουλου. Ένωνε τον κόσμο, χωρίς όμως να ΑΠΟΚΡΥΠΤΕΙ και τις διαφορές, που ο κάθε άνθρωπος με ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ πάνω στη γη, τις φοράει σαν φυλακτό.
Οι τσιγγάνοι βροντοφώναξαν την ιδιαιτερότητά τους. Με ΠΕΡΗΦΑΝΕΙΑ! Και οι εκδηλώσεις τους ήταν διαποτισμένες ακριβώς από εκείνη τη ΔΥΝΑΜΗ και το ΠΑΘΟΣ στην έκφραση, που κάνει το έθνος των τσιγγάνων τόσο μοναδικό στον κόσμο. Παράλληλα με την κοσμοσυρροή και την συγκίνηση, που αφορούσε τσιγγάνους και μη τσιγγάνους, υπήρχαν και τα πανάρχαια τσιγγάνικα έθιμα και εκδηλώσεις.
Η νεκρική πομπή ήταν συγκλονιστική. Έγινε με τα πόδια και κράτησε τρεις ώρες. Αυτό περιέχει μια αντίληψη ΘΥΣΙΑΣ, που ο βολεμένος σύγχρονος άνθρωπος δεν ξέρει και δεν αντέχει. Μας πάει η αντίληψη αυτή, χιλιάδες χρόνια πίσω, στη Βόρεια Ινδία, γενέτειρα των τσιγγάνων, όταν η θυσία (ραμ) ήταν αναπόσπαστο μέρος της ταφής ενός αρχηγού.
Δεν θέλω να κλείσω έτσι τούτο το γοητευτικό -για μένα- θέμα. Θα με ανεχθείτε, ελπίζω, για μια σύντομη συνέχεια.