Τι είναι, ρε, η Ελλάδα σήμερα; Τι μένει στην Ελλάδα αν αφαιρέσεις τον Χατζηδάκι και τον Θεοδωράκη; Με τι περισσότερο συγκινείται η ψυχή του Έλληνα αν βρεθεί στο εξωτερικό, παρά μ΄ένα από τα χίλια διαμάντια, τα χίλια τραγούδια που φτιάχτηκαν τα τελευταία 60 χρόνια από τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζηδάκι κι όσους ακολούθησαν το δρόμο που αυτοί άνοιξαν.
Κουβέντα του Μάνου Χατζηδάκι (1925-1994), πρώην Επονίτη, δηλαδή οργανωμένου στην κατοχή αριστερού νεολαίου: ”Το ’48 γράφω το “Χάρτινο το φεγγαράκι” για το “Λεωφορείον ο Πόθος” του Tενεσύ Oυΐλιαμς, που ανέβασε το Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Εκείνο το καιρό ο κόσμος τραγουδούσε: “Θα το πάρεις το κορίτσι, μη το παιδεύεις” και άλλες παρόμοιες ηθικοπλαστικές συμβουλές της μικροαστικής Αθήνας, ενώ παράλληλα θυμόταν με νοσταλγία τον Aττίκ και τον Χαιρόπουλο”.
Τους στίχους, πάνω στη μελωδία του Μάνου Χατζιδάκη γράφει ο μεταφραστής του θεατρικού έργου “Λεωφορείον ο Πόθος” του συνομήλικου του (1911) Αμερικανού συγγραφέα Τενεσύ Ουίλιαμς, ο Νίκος Γκάτσος, ο οποίος πέθανε το 1992, σα σήμερα 12 Μαίου. Τι ήταν ο Γκάτσος, στιχουργός ή ποιητής; Από το ”Χάρτινο Φεγγαράκι” ήταν αυτός που έβαλε ποίηση στο στίχο…
Παίζει κάποιος στην κιθάρα ένα άγνωστο κομμάτι κι όμως βγάζει μουσική, με τον τρόπο που γρατσουνάει το όργανο. Άλλος πιάνει κομμάτι παγκόσμιας αξίας με την κιθάρα του ή στο πιάνο και δολοφονεί τη μουσική ψυχή του κομματιού. Έτσι και με το στίχο, οι πινελιές της ποίησης μπαίνουν διότι ο μάστορας πρώτα κάνει έρωτα με τις λέξεις που διαλέγει και ξέρει που να τις τοποθετήσει στο πόνημα του…
Θα φέρει η θάλασσα πουλιά
κι άστρα χρυσά τ’ αγέρι
να σου χαϊδεύουν τα μαλλιά,
να σου φιλούν το χέρι.
Χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη ακρογιαλιά,
αν με πίστευες λιγάκι
θα `σαν όλα αληθινά.
Δίχως τη δική σου αγάπη
δύσκολα περνά ο καιρός.
Δίχως τη δική σου αγάπη
είναι ο κόσμος πιο μικρός.
Τι είναι, ρε, η Ελλάδα σήμερα; Τι μένει στην Ελλάδα αν αφαιρέσεις τον Χατζηδάκι και τον Θεοδωράκη; Με τι περισσότερο συγκινείται η ψυχή του Έλληνα αν βρεθεί στο εξωτερικό, παρά μ΄ένα από τα χίλια διαμάντια, τα χίλια τραγούδια που φτιάχτηκαν τα τελευταία 60 χρόνια από τον Μίκη Θεοδωράκη, τον Μάνο Χατζηδάκι κι όσους ακολούθησαν το δρόμο που αυτοί άνοιξαν.
Ο Νίκος Γκάτσος (στη φώτο, με τον απόλυτα κολλητό του Χατζηδάκι), φτωχόπαιδο από αρκαδικό χωριό, μπήκε στο πανεπιστήμιο της Αθήνας, αλλά γρήγορα το εγκατέλειψε, να ξεκινήσει τη ζωή του στο χώρο που ανήκε. Να γράφει ποιήματα. Και να μεταφράζει έργα του Tενεσύ Oυΐλιαμς, του Φεντερίκο Λόρκα, του Αύγουστου Στρίμπεργκ. Σε στίχους του έγραψαν τραγούδια οι Θεοδωράκης, Χατζηδάκης, Ξαρχάκος, Μούτσης, Κελαηδόνης, Χάλαρης κ.α.
Χάρτινο το φεγγαράκι,
ψεύτικη ακρογιαλιά…
Το Χάρτινο Φεγγαράκι το είπαν αρκετές τραγουδίστριες. Θες, όμως, να το ακούς από μια που δεν ήταν τραγουδίστρια, την σπαρακτική, την ερωτική φωνή της Μελίνας Μερκούρη.
…αν με πίστευες λιγάκι
θα `σαν όλα αληθινά.
Διαβάστε ακόμα: