Πολύ πριν τα λατρέψουν οι τουρίστες και τα ανακαλύψουν μετανάστες και πρόσφυγες, δεκάδες ελληνικά νησιά χρησιμοποιήθηκαν σαν τόποι εξορίας σε περιόδους εμφυλίων πολέμων ή πολιτικής καταπίεσης. Μεταξύ αυτών, οι κοσμοπολίτισσες Μύκονος, Πάρος και Νάξος, ενώ τo νησί – εφιάλτης για χιλιάδες ψυχές, η Γυάρος ήταν τόπος… παραθερισμού ανεπιθύμητων από την αρχαιότητα.
Ο στωικός φιλόσοφος Μουσώνιος Ρούφος είχε εξοριστεί εκεί το 65 π.Χ.. Ο μαθητής του Επίκτητος λέει: «Εάν βρεθείς στη Γυάρο, ο νους σου να μην τρέχει στη ζωή της Ρώµης. Είναι προτιμότερο να παραμένεις προσηλωμένος στην πραγματικότητα –διότι αυτός που βρίσκεται στη Γυάρο ζει σαν άνθρωπος του πνεύµατος.
Πολύ πιο ωραία, όμως τα λέει ο μεγάλος μας Μίκης: «Διότι δε συνεμορφώθην προς τας υποδείξεις. Πέρα από το γαλάζιο κύμα, το γαλάζιο ουρανό… Χρόνος μπαίνει, χρόνος βγαίνει, μες στο σύρμα περπατώ. Αλικαρνασσός, Παρθένι, Ωρωπός, Κορυδαλλός ο λεβέντης περιμένει της ελευθεριάς το φως».
Οι στίχοι του Μίκη Θεοδωράκη γράφτηκαν την περίοδο της Χούντας. Ο μουσικοσυνθέτης εξορίστηκε το 1968 στο χωριό Ζάτουνα στην Ορεινή Αρκαδία μαζί με τη σύζυγό του Μυρτώ και τα παιδιά τους Γιώργο και Μαργαρίτα. Εκεί έμεινε μέχρι τον Οκτώβριο του 1969. Αυτό, όμως, δεν του στέρησε την έμπνευση. Σε αυτή την εξορία εμπνεύστηκε και συνέθεσε έντεκα κύκλους τραγουδιών με τον τίτλο “Αρκαδίες” και τη μουσική για την ταινία “Ζ” των Κώστα Γαβρά και Βασίλη Βασιλικού.
Ο εκτοπισμός ως αστυνομικό μέσο, στα νεότερα χρόνια, υπήρξε από την εποχή του Όθωνα, στην πλήρη του εξέλιξη, όμως έφτασε στην ταραγμένη περίοδο 1914-1918, κυρίως την περίοδο του Εθνικού Διχασμού, αλλά και τη λεγόμενη «εποχή του ιδιώνυμου…». Με το ιδιώνυμο που ψηφίστηκε το 1929 θεσπίστηκε η ποινή της δικαστικής εκτόπισης και από τότε όλο και περισσότερα νησιά άρχισαν να χρησιμοποιούνται ως τόποι εξορίας. Επί Μεταξά, οι εξόριστοι ξεπέρασαν τις 5.000, αριθμός που αυξήθηκε την περίοδο του εμφυλίου. Οι τόποι εξορίας ξανάνοιξαν στη διάρκεια της δικτατορίας των συνταγματαρχών, ώσπου καταργήθηκαν το 1974.
Τα νησιά που δέχτηκαν το μεγαλύτερο πλήθος κρατουμένων ήταν Μακρόνησος, Γυάρος, Άγιος Ευστράτιος, Ανάφη και Ικαρία .
– Η Μακρόνησος χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας για πρώτη φορά το 1947. Από εκεί πέρασαν περισσότεροι από 27.000 στρατιώτες που υπηρέτησαν θεωρούμενοι αντιφρονούντες και πάνω από 30.000 πολίτες. Το 1989 ανακηρύχθηκε ιστορικός τόπος.
– Η Γυάρος (Γιούρα), χρησιμοποιήθηκε ως τόπος εξορίας για πρώτη φορά το 1947 και λειτούργησε μέχρι το 1974, ενώ το 2002 ανακηρύχθηκε ιστορικός τόπος,
– Ο Άγιος Ευστράτιος, (Αη Στράτης) υπήρξε τόπος εξορίας στο διάστημα 1928-1962.
– Η Ικαρία υπήρξε τόπος εξορίας στο διάστημα 1947-1949, όπου εκτοπίστηκαν συνολικά 7.283 άνθρωποι
– Η Ανάφη υπήρξε τόπος εξορίας από το 1923 και παρέμεινε μέχρι και την περίοδο της Απριλιανής δικτατορίας.
Υπολογίζεται ότι συνολικά χρησιμοποιήθηκαν περισσότερα από 30 ελληνικά νησιά ως τόποι εξορίας και φυλακής. Και τα εξής: Αίγινα, Αλόννησος, Αμοργός, Ανάφη, Αντικύθηρα, Αντίπαρος, Γαύδος, Γυάρος, Θήρα, Ίος, Κίμωλος, Κύθηρα, Λέρος, Λήμνος, Μήλος, Νάξος, Πάρος, Σαμοθράκη, Σέριφος, Σίκινος, Σίφνος, Σκύρος, Τρίκερι, Φολέγανδρος, Φούρνοι, Χίος. Επίσης, για μικρότερο χρονικό διάστημα έχουν φιλοξενήσει μικρό αριθμό εξορίστων τα νησιά Άνδρος, Τήνος, Σύρος, Κύθνος, Μύκονος και Σκιάθος.
Διαβαστε ακομα: