Νέα παιδιά με είχαν περιτριγυρίσει μετά το γάμο και το πάρτι. Κάποιος μου έκανε μία ερώτηση για την ποίηση: «Δεν είναι αλήθεια πως οι Έλληνες είναι πρώτοι στην ποίηση;» Ρώτησε. «Έχουμε πάρει και δύο Νόμπελ!» συμπλήρωσε ένας άλλος.
«Αν πάμε με τα Νόμπελ, χάσαμε», απάντησα. «Πρώτα πρέπει να σκεφθούμε την αναλογία πληθυσμού. Υπάρχουν μικρά και μεγάλα κράτη. Π. χ. οι Ιρλανδοί είναι πέντε εκατομμύρια και εμείς είμαστε δέκα. Έχουν πάρει τέσσερα Νόμπελ και εμείς δύο. Ας αφήσουμε που κανονικά θα έπρεπε να έχουν πάρει έξη Νόμπελ – έχασαν τα δύο για λόγους σεμνοτυφίας».
– Σεμνοτυφίας;
«Ναι, δεν ήταν δυνατόν να δοθεί εκείνη την εποχή βραβείο στον Όσκαρ Ουάιλντ, λόγω ομοφυλοφιλίας, ούτε αργότερα στον «Οδυσσέα» του Τζαίημς Τζόυς λόγω πολλών τολμηρών αποσπασμάτων. Εκείνη την εποχή το βιβλίο ήταν απαγορευμένο σε πολλές χώρες. Κι ας θεωρείται σήμερα ίσως το διασημότερο βιβλίο του 20ου αιώνα».
– Και τι άλλα Νόμπελ έχουν πάρει οι Ιρλανδοί;, ρώτησε μία κοπέλα.
Ο μεγαλύτερός τους ποιητής ήταν ο Γαίητς (William Butler Yeats) που πέθανε το 1939 και το άλλο Νόμπελ ήταν για τον Seamus Heaney (2013). Και οι δύο έχουν γράψει για την Ελλάδα –ιδιαίτερα ο Γέητς για το Βυζάντιο, που είχε γι αυτόν μία συμβολική αξία. Ο Ηeany μετέφρασε αρχαίους Έλληνες δραματουργούς – π. χ. τον «Φιλοκτήτη», του Σοφοκλή.
– Άρα μας κερδίζουν 4-2!
Ναι αλλά τα Νόμπελ δεν είναι ποδόσφαιρο. Ούτε έχουν την ίδια αξία. Ο πρώτος που βραβεύθηκε ήταν τόσο ασήμαντος που τον έχουν ξεχάσει και οι Γάλλοι συμπατριώτες του. Μόνο ένα ποίημα του επιζεί, σε ανθολογίες, το «Ραγισμένο βάζο».
– Και το όνομά του;
«Sully Prudhomme».
Είχαμε εντωμεταξύ προχωρήσει προς τον μπουφέ. Αλλά οι επίμονοι νεαροί φίλοι της ποίησης (ελπίζω) δεν το έβαζαν κάτω. Και ξαφνικά πετάχτηκε ένα όνομα:
– Και ο Καβάφης;
«Α» είπα, «ο Καβάφης σίγουρα θα άξιζε ένα Νόμπελ. Αλλά άργησε να μεταφραστεί και πέθανε. Προϋπόθεση να πάρεις Νόμπελ, είναι να είσαι ζωντανός. Η καημένη η Κική Δημουλά κρατιόταν στη ζωή γιατί το περίμενε. Και το άξιζε. Ωστόσο της έτυχε και μεγάλη αντίπαλος, η Πολωνή Syborska».
«Έτσι φτάσαμε στο να πάρει ο Καβάφης το Νόμπελ του κοινού. Κανένας Έλληνας ποιητής δεν έχει μεταφραστεί και κυκλοφορήσει τόσο πολύ. Σε όποια χώρα και να πας, σε όποιο βιβλιοπωλείο, κάτι του Καβάφη θα βρεις».
– Ώστε καταλήγουμε ότι είναι ο σημαντικότερος Έλληνας ποιητής;
«Κατά την δική μου γνώμη, ο σημαντικότερος Έλληνας ποιητής είναι ο Ελύτης (Στη φώτο, ο νομπελίστας ποιητής με την σύντροφο του, τα τελευταία 13 χρόνια της ζωής του). Αλλά δεν μεταφράζεται με τίποτα! Ενώ πιο ευκολομετάφραστοι ποιητές, όπως ο Ρίτσος, κερδίζουν στην μετάφραση. Ο Aragon τον θεωρούσε πρώτο στον κόσμο. Θυμάμαι στο Παρίσι με είχαν πρήξει με τον «Ριτσός», όπως τον τονίζανε αυτοί».(Οι Γάλλοι τονίζουν όλα τα ξενόγλωσσα ονόματα στη λήγουσα)
Οπότε το συμπέρασμα είναι…
«Ότι αν δεν σπεύσουμε αμέσως στον μπουφέ… θα μείνουμε νηστικοί. Πάντως στην Ελλάδα έχουμε πολλή καλή ποίηση. Από τις τρεις ξένες γλώσσες που παρακολουθώ, πρέπει να είμαστε πρώτοι. Αλλά, όπως είπε ένας Αμερικανός ποιητής: «Ποίηση είναι αυτό που χάνεται στην μετάφραση». Γι αυτό οι Γερμανοί την μετάφραση της ποίησης την ονομάζουν «Nachdichtung» δηλαδή «επαναποίηση». Που σημαίνει ότι το καλά μεταφρασμένο ποίημα πρέπει κι αυτό να είναι ποίηση, ισάξια του πρωτότυπου».